Quero falar de jazz. “No hables de lo que no sabes”, dime un músico. “No puedes hablar de algo que no existe”, dime outro. Vale. Entón vou imaxinar. Vou inventar o meu propio discurso sobre algo que non entendo, pero que me encanta. Vou falar da escena do jazz que me rodea, aquí, no musical Vigo. Porque Vigo, doutra cousa non, pero de nocturnidade aínda ten un bocadiño. E Noite leva de apelido Música.
O meu primeiro encontro co jazz en Vigo foi nas jams da Casa de Arriba. Cada martes, nun horario que segundo a época flutúa entre as nove e as dez da noite, reúnese un grupo de diversos músicos para regalarnos os ouvidos. Cando alguén chega de novas a este recuncho escondido de Churruca pregúntase onde sucede o pastel. Hai unhas escaleiras detrás da barra, que che levan a unha nocturnidade bohemia. As escaleiras son de madeira e boas de pisar descalza -é unha das miñas afeccións secretas-. As paredes son de pedra. O ambiente é escuro e silencioso. Ás veces tenso. Ás veces, a miña presenza revoloteante sente sobre si un xesto reprobatorio, outras é envexa por terme quitado os zapatos. O escenario ten o título de DECORADO, algo que sempre me fixo gracia. Un día penso facer unha performance a raíz desta palabra. No canto hai un piano que, como di o carteliño, ten máis de cen anos. Hai que respectalo. Eu respéctoo tanto que incluso me dá medo achegarme. Cando se senta un pianista descoñecido penso se terá a solemnidade suficiente como para posar as súas mans nesa xoia. Sei dalgún que de tanto sentarse alí aprendeu a ter presenza.
A estrutura dunha jam de jazz normalmente se repite: hai sempre un concertiño de apertura que dura ó redor de media hora, e, despois dun pequeno descanso, queda aberta a jam. Baixo o nome de “decorado”, unha formación que varía segundo o mercado sonoriza o ambiente para un público bastante fiel. Comeza o xogo.
O xogo das jams non é visible. Aparentemente, son músicos que se coñecen máis ou menos entre si, e que, educadamente, comparten escena e se entregan á música. Pero un observador máis atento verá que hai un ritual e unhas regras na partida. Eu, que nada sei disto, só podo falar dende o punto de vista do observador. Un dos momentos críticos e extremadamente interesantes é a toma de decisión. Esta decisión algunha veces flúe soa, outras, xera unha pequena tensión e consecuente incomodidade entre o público. Ás veces, atopamos unha educada e sutil batalla de egos. Normalmente, alguén resolve a situación e comeza a cópula. Hai veces nas que chega alguén de fóra, incluso estranxeiro, que timidamente pide permiso para tocar, ou non, que chega pisando forte e decidido e xera distintas reaccións: o que sente como o seu cu se pecha porque teme non estar á altura, o que infla o peito e di “ti, que vés de fóra, non te flipes” e o que sorri e pensa “carallo, agora si que imos facer música”. Momentos máxicos son aqueles nos que algún se sente tremendamente inspirado e no seu solo nos deixa abraiados. Ás veces, algún xove e experto batería fai que se me mollen as pernas de pracer cando deixa que as súas mans xoguen no instrumento. Toleo e comezo a suar axitada.
E si, falo maioritariamente en masculino. Se hai algo que me desagrada das jams é a tan escasa presenza do feminino. É unha pena, porque estou segura de que existen músicas, e non só vocalistas… ¿onde vos agochades? Animo a tódalas músicas da cidade e arredores a que acudan ás jams e que lle dean un toque de fémina ó tan masculino escenario. Mulleres, invadide o “decorado”!
O público do jazz de Vigo é fiel e constante. Hai unha alta porcentaxe de músicos profesionais que son á vez parte activa e público ilustrado. Cando baixan a fumar, as súas conversas son bastante crípticas. Por outro lado, hai outros músicos que optan por ser público activo, que non soben a tocar pero que teñen unha escoita crítica e analítica. É un pracer conversar e aprender con este tipo de público que normalmente é moi respectuoso ó expresar a súa opinión. Despois, está o público afeccionado, amante do jazz, son un grupo bastante concreto de persoas de mediana idade que acuden a tódolos eventos de jazz de Vigo e arredores. Escoitan con moitísimo respecto e atención, calados e relaxados. Logo está a que escribe, que non é nin música, nin pública ilustrada, nin afeccionada fiel: é unha tola hiperactiva. Esta ten o costume de bailar agochada nunha esquina da Casa de Arriba e absorber o máis silenciosamente posible todo o que sucede no performático “decorado”. Cando veñen os ventos, as mans se alzan ó seu compás e comezo a debuxar a miña historia. Ás veces, a xente do público me mira e me sinto culpable, porque os músicos me dixeron “podes bailar, pero non molestes”. Desenvolvín un método de danza minimalista. Porque, chico, non molestar vale, é xusto, pero sentar nunha cadeira… iso si que non podo.
De tanto ir a estes encontros, comecei a coñecer ós intérpretes. Descubrín que un dos principais responsables da escena do jazz por estas zonas era Felipe Villar, guitarrista e compositor consagrado, que, segundo a miña ignorante opinión, ten un estilo do máis elegante. Felipe tamén forma parte da organización do antigo Imaxinasons, hoxe chamado Festival de Jazz de Vigo, e o Nigranjazz. E seguro que máis cousas das que non estou informada.
Durante o Festival de Jazz de Vigo 2018, asistín a unha másterclass no Conservatorio Superior de Música de Vigo. Dos conceptos musicais non me decatei moito, pero iso non me impediu disfrutala. Ó falar de jazz, falaban tamén dunha actitude na vida: a escoita, a humildade e o respecto polas persoas coas que compartes escenario. Estar presente e aberto ó que poida pasar porque non estás ti a soas co teu ego, se non que estás poñendo as túas habilidades e coñecementos a disposición para construír algo fermoso entre varios. Disfrutei de dous concertos marabillosos: a encantadora voz de Charenée Wade, que me fixo saltar do asento e irme a unha esquiniña a bailar… coa consecuente regañina dos empregados de seguridade do noso estupendo e moderno Concello de Vigo, promotor, como todos sabemos, da cultura e a arte. E o segundo foi probablemente un dos máis fermosos concertos de jazz que vin nos últimos tempos. Estes señores si que poden levar o título de mestres: o trío formado por Billy Drewes, Scott Lee e Jeff Hirshfield. Eu, que non sei nada, adorei a súa delicadeza á vez que virtuosismo.
Pero, horror!, no festival, por culpa da chuva, cancelouse o concerto que os meus pés máis desexaban, os meus amadísimos The Alley Stompers. Os Alley Stompers son un grupo que toca swing e blues, e que a min persoalmente- e a tódolos lindyhoppers de Vigo e arredores en xeral-, sóbeme o ánimo. O camiñar rítmico de Chus, Wil e Oscar, e o alegre diálogo entre Rosellino e Toño enfeitizan os meus pés, envelénanme de bouncing e non me deixan máis opción que poñerme a bailar sen parar dende o comezo ata o final.
Xa pasou o Festival de Jazz de Vigo, xa pasou o Festival de Jazz de Bueu, xa pasou o Nigranjazz… pero, non hai que preocuparse!, este luns chega o Festival de Jazz de Moaña, e a semana seguinte o Canjazz cuxa presentación será o domingo 12 no Restaurante Menduiña cunha jam. Festivais tamén organizados por excelentes músicos da zona, xente moi activa e que está procurando constantemente mellorar e alimentar a escena do jazz. Non sei vós, pero eu intentarei acudir a todo para seguir gozando esta movida jazzística que nas Rías Baixas non deixa de crecer.
Sen músicos non hai música!!
